Het is spinnentijd! Wellicht heb jij ook wat achtpotige vrienden in huis hangen. Sommige mensen brengen ze voorzichtig naar buiten, met de hand of in een glas.
Anderen pakken meteen een stofzuiger. Dat komt neer op een soort steniging in de stofzuigerslang. Lees hier meer over de vraag: kunnen spinnen weer uit de stofzuigerslang kruipen, als je ze opzuigt?
Maar is dat nodig, spinnen opzuigen? In hoeverre vormt de Nederlandse spinnengemeenschap een bedreiging voor ons mensen? Kortom: bijten ze? En zo ja, wat merk je daar dan van?
Laten we eerst dit voorop stellen: “Van de vele beestjes die in huis voorkomen, is dit er eentje die nuttig is”, zegt Jinze Noordijk, bioloog bij EIS Kenniscentrum Insecten, gelieerd aan Naturalis in Leiden.
“Als ze al wat doen, doen ze nuttige dingen. Ze zijn niet zoals zilvervisjes die van boeken eten of tapijtkevers die zich tegoed doen aan textiel.” Sterker, ze eten dit gespuis op.
Kan een spin die nuttige kaken ook gebruiken om in jou te zetten?
"Allerlei insecten en andere kleine diertjes zullen proberen te bijten als ze opgepakt worden of klem komen te zitten, dus ook een spin", zegt Noordijk. "Het punt met spinnen is dat er maar heel weinig soorten zijn die door onze huid heen kunnen komen. Dit is alleen voorbehouden aan een kleine set soorten, waaronder de grote steatoda, kerkzesoog, de roodwitte celspin en de grote oeverspin."
Hoe waarschijnlijk is het dat spinnen je bijten?
Volgens Noordijk heel onwaarschijnlijk. "Het aantal spinnenbeten in Nederland is erg klein, mogelijk gebeurt het één of enkele keren per jaar ", zegt hij.
"De genoemde spinnen kunnen alleen op plekken bijten waar de huid dunner is, bijvoorbeeld tussen je tenen of vingers. De kans is klein dat een spin daar terechtkomt, die zit liever in een web of holletje. Hij zal nooit actief op je kruipen of aanvallen. Als een spin zich toch door jou bedreigd voelt, zal hij eerder vluchten dan bijten."
Daarnaast bevinden de soorten met iets sterkere kaken zich lang niet altijd in jouw buurt. "De grote steatoda die tot de familie van kogelspinnen behoort, komt veel voor in huis. Maar die komt zijn web niet uit", zegt Noordijk.
"De kerkzesoog vind je vooral in Zeeland waar ze zich schuilhouden in oude muren. Leg je je hand op zo'n muur, dan zou hij misschien kunnen bijten omdat hij denkt dat je een vlieg bent. Hiervan zijn wel gevallen bekend."
Van kruisspinnen, die veel in huis voorkomen, wordt ook gezegd dat ze kunnen bijten. Hiervan zijn geen gevallen bekend, maar Noordijk kan zich voorstellen dat een wat groter exemplaar door dunne huid kan komen.
Onze redacteur Ties weet toevallig wel dat kruisspinnen kunnen bijten. Hij probeerde ze als kind regelmatig te vangen, wat hij weleens tussen duim en wijsvinger deed. Dat moet je dus niet doen, merkte hij. "Als ze geen ruimte hebben, bijten ze. Dat voelt als een speldenprik, niet zo 'chill', maar ook niet heel erg." Het is beter om ze in een holle hand te vangen, weet Ties.
Misschien kom je een roodwitte celspin tegen, die zich in tuinen en misschien de kelder bevindt. "Als pissebeddenspecialist heeft deze spin sterkere kaken", zegt Noordijk.
Van de grote oeverspin heb je niets te vrezen omdat deze liever in laagveenmoerassen zit dan bij jou in huis. "Daar verorbert hij insecten en soms een klein visje", weet Noordijk. "De grote oeverspin is een indicator voor heel mooi natuurgebied."
Zijn er misschien gevaarlijker spinnen onderweg naar Nederland?
"De valse wolfspin uit het Middellandse Zeegebied wordt steeds vaker in Nederland gesignaleerd", zeg Noordijk.
"Het is een spin die lijkt op de wolfspin maar tot een heel andere familie behoort, vandaar de toevoeging 'valse'. Vooralsnog bevinden ze zich vooral in steden, met warme muren en stoepen. Het buitengebied is nog te koud voor ze. Hun kaken zijn sterk genoeg om in dunne huid te bijten, en de spin is iets assertiever dan veel andere spinnen. Bij dreiging kan hij aanvallen, en niet de benen nemen zoals de meeste spinnen in Nederland doen."
Stel je bent een van de weinige personen die wordt gebeten, wat gebeurt er dan?
Volgens Noordijk dragen spinnen best heftig gif bij zich. Het zijn neurotoxines die werken op de zenuwen, maar een beet haalt weinig uit omdat de hoeveelheid geïnjecteerd gif klein is.
"In het ergste geval voelt een beet van een Nederlandse spin als een wespensteek", zegt de bioloog. "En aan een flinke beet hou je misschien een littekentje over. We weten eigenlijk niet al te veel over het verloop van een spinnenbeet, omdat het bijna nooit voorkomt."
Dat laatste wil Noordijk nog eens benadrukken. "Spinnen zijn peanuts. Niet te vergelijken met het gevaar dat je loopt als je op de fiets stapt of een hond aait." Geen enkele reden voor paniek, wil hij maar zeggen.
